Yeme Bozuklukları ve Bireysel Terapi

Yeme bozukluğu, bir kişinin beslenme alışkanlıklarının normal sınırların dışında kalması sonucu ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Yeme bozuklukları, beslenme alışkanlıklarındaki anormallikler nedeniyle kilo veya vücut görüntüsü hakkındaki endişelerin artmasına neden olabilir. Bu hastalığın; anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza, binge eating bozukluğu, obsesif kilo kontrolü bozukluğu gibi farklı türleri bulunabilir. Bu bozukluklar, kişinin fiziksel ve psikolojik sağlığını etkileyebilir ve ciddi sonuçları olabilir. Eğer birisi yeme bozukluğu belirtileri gösteriyorsa alanında uzman psikolog desteğine ihtiyacı vardır.

Yeme Bozukluğu Nedir?

Yeme bozuklukları, sanıldığının aksine sadece yiyecek ve ağırlık ile ilişkili olarak ortaya çıkmamakta, sıklıkla ciddi ruhsal sorunlarla birlikte ilerlemektedir. Bu bakımdan yeme bozuklukları, bireyin içsel olarak yaşadığı karmaşanın dışsal çözüm arayışı ile ortaya çıkmaktadır diyebiliriz.

Bütün yeme bozukluğu hastalıkları, bireyin ruh sağlığında bozulma meydana gelmesine paralel olarak ortaya çıkmaktadır. Ruh sağlığında oluşan bozulma, zamanla bireyin biyolojik, psikolojik ve sosyal bütünlüğünü tehdit eden yeme bozuklukları hastalıklarının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

Sosyal ve kültürel etkilerin oluşturduğu baskılar, özellikle bireysel gelişim sorunu bulunan kişilerde, baş edilemeyen ruhsal olumsuzluk ve güçlüklerin de etkisiyle bir mücadele alanı olarak bedensel uğraşıları ortaya çıkarmaktadır. Bu doğrultuda bedensel mükemmellik ve fiziksel çekicilik, gereğinden fazla değer yüklenen alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüz sosyal ve kültürel yapısında bir değer ölçüsü haline gelen beden ölçüleri, bireylerin sağlığını tehdit eden boyutlara ulaşabilmektedir. Tam olarak bu noktada, değer ölçülerine göre ‘güzel’ bir görünüm elde etmek amacıyla yapılanlar ya da yaşanan ruhsal çıkmazların sağlık boyutunda karşılığı olarak karşımıza yeme bozuklukları çıkmaktadır. Duygularını, içsel olarak yaşanan karmaşa ve gerilimleri dile getiremeyen ya da kendini başka türlü yollarla ifade edemeyen insanlar, sosyal ve kültürel çevrenin de etkileriyle kendilerini yeme bozukluklarıyla dışa vurmaktadırlar.

Genel olarak ergenlerde ve kadınlarda daha çok rastlanan bir durum olarak görünse de yeme bozuklukları, her yaşta ve her cinsiyette kişide ortaya çıkabilen problemlerdir.

Yeme Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?

Yeme bozuklukları, yaşanan ruhsal sorunlarla birlikte ilerlemekte ancak temel oluş nedeni hakkında kesin bilgi öne sürülememektedir. Etiyolojik olarak da vücutta oluşan biyolojik ve psikososyal nedenlerin birlikte rol aldığı kabul edilmektedir.

Yeme bozuklukları, ruhsal olumsuzluk ya da çıkmazların, çeşitli kültürel ve çevresel etkenlerle birlikte oluşturduğu, bireyin sağlığına zarar verebilecek boyutlara ulaşabilen durumlar olarak tanımlanabilmektedir. Yeme bozukluklarının temelinde yatan sebepler olarak ise şunları sıralayabiliriz;

• Kişide düşük benlik saygısı
• Kontrol kaybı duygusu
• Duygu ve isteklerini ifade etmekte sorunlar
• Kimlik karmaşası
• Çevre üzerinde güçsüzlük duygusu
• Aile içi iletişim problemleri
• Bireyselliğin kabul edilemediği, seksüel konuların konuşulamaz nitelikte olduğu, mükemmeliyetçi ve katı kurallara sahip aile yapısı
• Depresyon
• Değersizlik

Yeme Bozuklukları Türleri Nelerdir?

Yeme bozuklukları, kişide ciddi fiziksel sağlık problemlerine sebep olan, oluşturduğu yüksek hastalık riski sebebiyle ölüm olasılığı taşıyan psikiyatrik bozukluklar olarak tanımlanabilmektedir.

2013 yılında Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan kriterlere göre yeme bozuklukları şu şekilde sınıflandırılmıştır;

• Anoreksiya Nervoza; bilinçli olarak aşırı zayıf kalma çabası ile karakterize bir yeme bozukluğudur. Kişi şişmanlamaya karşı ağır bir korku duymakla beraber bazen aç kalarak bazen ise tasfiye yapmak yoluyla aşırı kilo kaybetmektedir. Tasfiye genellikle; kusmak, müshil kullanmak ve aşırı egzersiz yapma unsurlarını içermektedir. Anksiyete Nervoza ile gelişen kilo ve vücut şekliyle takıntılı şekilde meşgul olma durumunun bir sonucu olarak, kişide çarpıtılmış bir vücut görüntüsü oluşabilmektedir.
• Bulimiya Nervoza; aşırı yemek ve sonrasında gizli olarak kusmak şeklinde karakterize olan yeme bozukluğudur. Gıda alımının kontrol edilemediği, devamlı yeme ve kusma eyleminin gerçekleştirildiği bu yeme bozukluklarının tanısının yapılması zordur.
• Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu; çoğunlukla gizli şekilde gerçekleşen ve hızlı bir biçimde yeme ile kendini belli eden yeme bozukluklarıdır. Çoğu kez iki saatten az ve benzer koşullarda birçok insanın yiyebileceğinden fazla miktarda yemek yenmesi ile kendini belli eden yeme bozukluğu, ağrılı ve rahatsız bir biçimde doyuncaya kadar sürmektedir.
• Sınıflandırılamayan Yeme Bozuklukları; tanı ve sınıflama sistemine göre herhangi bir özgül yeme bozukluğu için tanı ölçütleri karşılanamayan yeme bozukluklarıdır. Dolayısıyla en az çalışılmış ve en yaygın tanı konulan yeme bozukluklarıdır.

Yeme Bozukluklarının Tüketim İlişkisi ve Bireysel Terapi Uygulaması

Yeme bozuklukları, kendini ifade etmekte dolayısıyla üretmekte zorluk ya da tıkanma yaşayan kişilerde ortaya çıkan tüketici durumlardır. Kişide oluşan takıntılar, olumsuz düşünce ve davranışlar temel olarak tüketme üzerine kuruludur. Dolayısıyla yeme bozuklukları, öncelikle ortaya çıkardığı olumsuz düşünce ve davranışlarla kişiyi, ardından kişinin aile üyeleri, sevdikleri ve hayatla kurdukları bağları tüketmektedir. Bu sebeple yeme bozukluğu gözlemlenen kişiler genellikle kendilerini depresif, yalnız ve yorgun hissetmektedirler.

Yeme bozuklukları gözlemlenen kişinin kendini ifade etmesi gerekmektedir. Kişinin kendini ifade etmemesi, konuşmaması ya da duygularını göstermemesi durumunda yeme bozuklukları gelişebilmekte, daha ileri boyutlara ulaşabilmektedir. Bu bakımdan yeme bozukluklarında kişiye bireysel terapiler, aile ve grup terapileri uygulanabilmektedir.

Bireysel Terapinin Yeme Bozukluklarına Etkileri Nelerdir?

Yeme bozukluğunun psikolojik tedavisinde çeşitli yöntemler uygulanarak kişideki söz konusu ruhsal sorunların çözümlenmesi amaçlanmaktadır.

Yeme bozukluklarında bilişsel yaklaşım; düşünce ve algılardaki beden imajının düzeltilmesini, davranışçı yaklaşım ise; kişinin kısa süre içerisinde kilo almasının sağlanmasını amaçlamaktadır. Bilişsel davranışçı yaklaşım ile, danışanın olumsuz duygularla baş etme yöntemleri üzerinde çalışılmaktadır. Kişi, olumsuz ruh hali ve duygu durumlarıyla başa çıkamadığı noktada, kendini ve kurduğu bütün ilişkileri tüketme eğilimi ile, bedensel görünümüne ve yeme eylemine yönelmektedir. Bilişsel davranışçı terapi yöntemi ile öncelikle kişinin kafasındaki beden imajı düzeltilmekte, olumsuz duygular ve stresle baş etmesi için sağlıklı ve üretken bir yaşam biçimine yönelmesinin sağlanması amaçlanmaktadır.

Yeme bozukluklarında psikodinamik yaklaşım ile, kişinin kendini cezalandırma ihtiyacının azaltılması ve kendine zarar verici davranışlarla yüzleştirilmesi amaçlanmaktadır.