Gottman Çift Terapisi

Çift terapisinde Gottman yöntemi, Dr. John Gottman 1970’li yıllarda başlayan ve günümüze kadar devam eden bilimsel araştırmalara dayanmaktadır. 1970 yılından beri titizlikle yapılmakta olan bu araştırmalar, dünyada çiftlerle yapılan ilk ve en kapsamlı araştırma özelliğine sahiptir. 

İlişki terapisinde dünya üzerinde gerçekleştirilen araştırma temeline sahip ve geçerli bilimsel kanıtlara dayanan tek yöntem olarak, John ve Julie tarafından geliştirilen Gottman Terapisidir. 

Çiftler bu terapi yöntemine başvurdukları zaman, yoğun bir çatışma içerisinde olmaktan kaynaklı; kronikleşmiş çaresizlik, umutsuzluk ve yorgunluk halinde olmaktadırlar. Çiftlerin yorgunluğunun temelinde, ortalama olarak sorunlar ortaya çıktıktan altı yıl sonra bir destek almaya başvurma eğilimi göstermeleri bulunmaktadır. 

Gottman çift terapisi sırasında etkili bir terapi uygulanarak, çatışma yönetimi ele alınabilmekte ve çiftler arasındaki yakınlık arttırılabilmektedir. 

Gottman terapisinde, mutlu ilişkilerden edinilen bilimsel bilgi, sorun yaşanan çiftlere aktarılıp uygulanarak, etkili sonuçlar elde edilmesini sağlayabilmektedir. 

Gottman Çift Terapisi Teorisi

Güçlü İlişki Evi Nedir?

Uzun yıllardır yapılan ancak özellikle 1974 yılından bu yana gerçekleştirilen araştırmalar ışığında elde ettiğimiz veriler doğrultusunda, ilişkisini güçlü tutabilen çiftlerin temel bazı eylemlilikleri bulunmaktadır. Güçlü ilişkilere sahip çiftlerin özelliklerini şu şekilde sıralayabilmekteyiz:

• Öncelikle, kurdukları yakınlıklarda ve arkadaşlıklarda, ilişkilerindeki romantizmi güçlü tutabilmektedirler.
• Çatışmalarını iyi şekilde yönetebilmektedirler.
• Ortak bir anlam oluşturarak, bütün birlikte yaşamlarını bu ortaklılık sayesinde keyifle sürdürebilmektedirler. 
• İlişkileri yıkıma götüren; eleştiri, aşağılama, savunma ve duvar örme gibi pek çok davranıştan uzak durmayı başarabilmektedirler. 
• Birbirlerinin hayallerini gerçekleştirmek için ellerinden geleni yapmakta ve gerçekleştiremedikleri noktada birbirlerine nitelikli şekilde destek olabilmektedirler. 
• En önemlisi; aralarında bulunan etkileşimde olumlu ve olumsuz paylaşımların dengede kalmasını sağlayabilmektedirler. 

Bu bakımdan güçlü ilişki evi, mutlu ilişkiler temelinde elde edilen verilerin ve mutlu ilişkilerin özelliklerinin bir nevi özeti niteliğindedir. 

Mutlu İlişkilerin Sevgi Haritalarının Temeli: Tanıma 

Mutlu ilişkilerin sevgi haritaları, partnerini tanıma temeline dayanmaktadır. Partnerin tanınması, iç dünyası hakkında ne kadar bilgi sahip olduğumuza bağlıdır. Bu durum hem partnerin kurduğu iletişimler hem de iç dünyasına dair işaretler üzerinden oluşmaktadır. 

• En sevdiği kitaplar, filmler, en yakın arkadaşları, hayalleri, gibi temel bilgiler, sevgi haritasının partneri tanıma evresini meydana getirmektedir. 
• Partnerin umutları, kabusları, geleceğe dair beklentileri, geçmişinde utanç duyduğu ya da en mutlu olduğu anlar, ilişkide ortaklık sağlanması açısından oldukça önemlidir. 
• Problemli ilişkilere sahip ve dolayısıyla birbirine uzak olan çiftler, partnerlerine dair temel nitelikteki bu soruların cevabını bilmemekte ya da güncelliğini yitirmiş bilgilere sahip olmaktadır. 

Gottman çift terapi süreçlerinde, çeşitli kartlar ya da listeler gibi yöntemlerle, partneri taşıma aşaması keyifli nitelikte gerçekleştirilmekte veya güçlendirilmektedir. 

İlgiyi ve Beğeniyi Paylaşmak: Sevildiğini Bilmek

Bu aşamada partnerlerin birbirlerine olan hayranlık, ilgi, saygı ve sevgilerini dillendirmeleri veya partnerlerine net olarak hissettirmeleri aşamasıdır.

• İlişkilerin temel beslenme kaynağını, sevildiğini hissetmek oluşturmaktadır. Sevildiğini hissedemeyen çiftlerde, yalnız, önemsiz, etkisiz hissetme söz konusu olmaktadır.
• İlgi ve beğeninin sağlıklı şekilde paylaşılmadığı ilişkilerde, aşağılama ve eleştiri kültürü yayılmaktadır. İlişkide yaşanan mutsuzluk beraberinde aşağılama ve eleştiriyi getirmektedir. 

Gottman çift terapi süreçlerinde gerçekleştirilen çalışmalar, çiftlerin olumlu paylaşımlarını yoğun hale getirmeyi ve bu yoğun paylaşım kültürünü sürekli hale getirmeyi amaçlamaktadır. Karşılıklı takdir, birbirine dokunma ve ilgiyi paylaşma sağlandığı zaman romantik ilişkilerde güçlenme sağlanmaktadır. 

Birbirine Yönelme

Bu aşama ilişkileri güçlendiren bağlayıcı bir etkiye sahiptir. 

• Romantik ilişkilerde partnerlerin birbirleriyle bağ kurmaya çalıştıkları anlar vardır. Güçlü ilişkilerde, partnerler bu bağ kurma girişimlerine olumlu yanıtlar vermektedir. 
• Yönelimi olmayan çiftlerde, bağ kurma girişimleri karşılıksız kalmaktadır. Karşı yönelmenin olduğu çiftte ise, girişim olumsuz karşılanmaktadır.

Gottman çift terapisi süreci, çiftlerin birbirlerine yönelmesini sağlama bakımından geniş bir müdahale yelpazesine sahiptir. Seanslarda elde edilmesi amaçlanan temel becerilerden biri birbirlerine yönelmedir. 

Olumlu Bakış Açısı

Değerlendirilen ilk üç aşamada olumlu veriler bulunması durumunda olumlu nitelikte karşımıza çıkan aşamadır. 

• Partnerin olumlu olarak sunduğu etkileşimi diğer partnerlerin nasıl tanımladığıyla ilgilidir. Örneğin; “ışığı yine açık unutmuşsun” basit cümlesi, “a,dur kapatayım” diye yanıtlandığı zaman olumlu bakış açısıyla yanıtlanmış olmakta, “beni kontrol etmeyi bırak” cevabıyla algılandığı zaman olumsuz bakış açısının baskınlığıyla yanıtlanmaktadır. 
• Olumsuz bakış açısının hakim olduğu ilişkilerde, saldırı ve savunma söz konusudur. İki partnerde de sürekli tetikte, alıngan, kırılmaya hazır davranışlar gözlemlenmektedir. 

Çift terapisinde yapılan çalışmalar doğrultusunda, çiftlerin bakış açısını olumlu hale getirmeyi amaçlayan uygulamalar gerçekleştirilmekte ve ilişkiler güçlendirilebilmektedir. 

Çatışmayı Yönetme

Araştırmalara göre, çiftler arasında meydana gelen problemlerin %31’i çözülebilir nitelikte problemlerdir. Bu aşamada çözülebilir problemlerle ilgili çiftlerin sahip olması gereken 5 beceri söz konusudur. Bunlar şu şekilde sıralanabilmektedir:

• Yumuşak başlangıç; tartışamaya kendi durumu ve ihtiyacını anlatarak başlayabilme becerisi. 
• Onarma girişimi; tartışmanın daha çok şiddetlenmesini engelleyen telafiler gerçekleştirme ve yapılan bu girişimleri kabul etme becerisi. 
• Kendini sakinleştirme; tartışma sırasında fiziksel olarak sakin kalabilme, duvar örmeme becerisi.
• Uzlaşma; ortak noktada buluşabilme, taviz verebilme ve esneyebilme becerisi.

Gottman çift terapilerinde, bu temel beş beceri çatışma sürecinin doğal süreçleri haline getirilebilmektedir. 

Hayalleri Gerçekleştirme

İlişkinin ardında varoluşsal temele dayanan problemleri olabilmektedir. Bu aşama, çiftlerin çıkmaza girmesine ve çözülemeyen nitelikte problemler yaşamasına sebep olmaktadır. 

Gottman çift terapisinin bu aşamasında, hayallere odaklanılmaktadır. Çünkü partnerlerinin hayallerini bilen çiftler, diyaloglarını sürdürebilmekte ve partnerlerinin hayallerini gerçekleştirmek için çaba sarf etmektedir. Bu aşamada genellikle soru listeleri yöntemleri kullanılmaktadır. 

Ortak Anlam

Varoluşsal temelde, çiftlerin hayata ve ilişkilerine dair beklentileri, rolleri, değerleri, sembol ve anlamları bakımından ortaklaşmaları aşamasıdır. 

Gottman çift terapisi kapsamında gerçekleştirilen aşamalar, partnerlerin yeniden ilişki başlangıcına dönmelerini ve ilişkilerini ortak değerler üzerine inşa etmelerini amaçlamaktadır.